در روش‌هاى سنتى آموزش و پرورش، امتحان به عملى گفته مى‌شود که در پایان هر یک از سه ماهه یا نیم‌سال تحصیلى براى اندازه‌گیرى میزان آموخته‌هاى شاگردان و تعیین قبول‌شدگان و مردودان به منظور ارتقاى شاگردان از کلاسى به کلاس دیگر یا از واحدى به واحد دیگر انجام مى‌گرفت.


در روش‌هاى جدید آموزشی، مفهوم امتحان داراى نقش و اهمیتى بمراتب بالاتر از مفاهیم فوق است و براى هدف‌هاى مهم‌تر و گسترد‌ە‌ترى بکار مى‌رود. در اصطلاح جدید، مفهوم امتحان با ارزشیابى یکى است؛ زیرا هر دو به اندازه‌گیرى آموخته‌هاى شاگردان مربوط هستند؛ بنابراین، امتحان نیز همچون ارزشیابى احتیاج به اطلاعات دارد.


اطلاعات از طریق اندازه‌گیرى به دست مى‌آید و اندازه‌گیرى هر چیزى احتیاج به یک وسیله دارد؛ مثلاً براى اندازه‌گیرى طول از خط‌کش و براى اندازه‌گیرى وزن از ترازو استفاده مى‌شود. بنابراین، ممکن است پرسیده شود که اندازه‌گیرى (measurement) در فرایند آموزش بویژه در پیشرفت تحصیلى شاگردان چگونه است و با چه وسایلى سنجیده مى‌شود.